Lotnisko Katowice-Pyrzowice (EPKT/KTW)

Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice w Pyrzowicach (ang.: Katowice International Airport, kod IATA: KTW, kod ICAO: EPKT) - międzynarodowy port lotniczy położony niedaleko miejscowości Pyrzowice około 30 km na północ od centrum Katowic. Port ten jest centralnym lotniskiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego; obsługuje całą aglomerację katowicką.

Historia

Lotnisko powstało w miejscu dawnego, założonego przez Niemców w czasie II wojny światowej lotniska zapasowego. Do budowy lotniska wybrano bagnisty teren pomiędzy miejscowościami Pyrzowice, Zendek i Mierzęcice. Po wysiedleniu ludności zamieszkującej tereny przyszłego lotniska i jego otuliny przystąpiono do prac melioracyjnych. Wzdłuż planowanych pasów startowych wykonano drenaż oraz odwodnienie całego terenu. Wody odprowadzono do stawu z posadzoną wikliną spełniającego rolę oczyszczalni. Następnie nawieziono ziemię i wyrównano teren. Przy niwelacji terenu zastosowano różne warstwy materiału, prawdopodobnie w celu uzyskania odpowiedniego odwodnienia przyszłego lotniska.

W wyniku decyzji o przeznaczeniu lotniska na bazę dla samolotów eksperymentalnych wybudowano na planie trójkąta trzy drogi startowe:

• 14/32 o długości 1000 metrów
• 04/22 o długości 1500 metrów
• 09/27 o długości 1449 metrów

Drogi startowe miały ok. 50 metrów szerokości i pokryte były nawierzchnią bitumiczno-betonową (inne źródła: asfaltowo-bazaltową). Najczęściej używana była droga startowa na kierunku 09/27, prawdopodobnie ze względu na usytuowanie na kierunku wschód-zachód i przewagę wiatrów zachodnich w tym rejonie. Obecnie w tym miejscu wybudowana jest droga startowa lotniska cywilnego.

Do lotniska doprowadzono bocznicę kolejową z Miasteczka Śląskiego oraz Zawiercia (obecnie od strony Miasteczka Śląskiego tory zostały częściowo rozebrane, lecz od strony Zawiercia są nadal używane do przewozów towarowych m.in. paliwa, węgla, złomu).

Jako zaplecze zostały wybudowane trzy hangary oraz skład bomb. Obsługa lotniska i piloci zakwaterowani byli w prefabrykowanych drewnianych domkach (rozebranych w latach 1979-1980) oraz barakach.

Po śmierci 17 listopada 1941 gen. Ernsta Udeta lotnisko zostało nazwane Udetfeld. Początkowo lotnisko spełniało rolę obrony przeciwlotniczej Górnego Śląska i lotniska etapowego dla samolotów latających na wschód.

Do utworzenia tu lotniska doświadczalnego przyczynił się niemiecki konstruktor H. G. Moeller, pracujący w zawierciańskich zakładach zbrojeniowych. Lotnisko zostało wyposażone w urządzenia obsługujące samoloty z napędem rakietowym Messerschmitt Me 163. Powołano tu także szkołę pilotażu tych samolotów. Z jej absolwentów utworzono dwie eskadry samolotów Me 163 oraz zaczątek trzeciej.

18 stycznia 1945 Niemcy opuścili lotnisko bez walki. Częściowo zaminowali je oraz zniszczyli pas startowy poprzez detonację ładunków wybuchowych ułożonych na pasach startowych.

Lotnisko zostało zajęte 23 stycznia 1945 i odbudowanie przez lotnictwo radzieckie. Zlikwidowali oni częściowo drogi startowe 14/32 i 04/22 (pozostałości widoczne są do dziś w północno-wschodniej części lotniska). Wzdłuż drogi startowej 09/27 zbudowali ziemny awaryjny pas startowy oraz zasypali leje po bombach i ładunkach wybuchowych. Ślady po lejach, ze względu na odmienny kolor roślinności, widoczne są z powietrza po dziś dzień.

Następnie lotnisko zostało przejęte przez wojsko polskie z przeznaczeniem na lotnisko zapasowe. W latach 1949 - 1951 lotnisko zostało przystosowane dla samolotów odrzutowych. Zlokalizowano tu 39 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego, wyposażony w samoloty odrzutowe MiG-19 (później MiG 21). Pułk został rozwiązany w 1987. W jego miejsce powołano Bazę Statków Powietrznych, której zadaniem była likwidacja zbędnych dla wojska samolotów. W latach 90. lotnisko używane było przez 11 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego ze Strachowic.

Ten stan trwał do początku 2000, kiedy to równolegle funkcjonowało lotnisko cywilne i wojskowe. Obecnie lotnisko jest pod zarządem cywilnym.

Lotnisko dzisiaj

Lotnisko jest najwyżej położonym cywilnym portem lotniczym w Polsce i charakteryzuje się dobrymi warunkami atmosferycznymi - to jest mniejszą niż na innych lotniskach ilością dni uniemożliwiających lądowanie. W zasięgu tego portu lotniczego jest około 11 milionów mieszkańców, w tym mieszkańcy okolic Ostrawy w Czechach.

Atrakcyjność portu podnosi droga ekspresowa łącząca go z drogą DK1 oraz planowany węzeł na autostradzie A1. Rozważane jest przywrócenie, podobnie jak w Krakowie - Balicach ruchu kolejowego dawną bocznicą wojskową.

Port ten jest 3. najruchliwszym polskim portem lotniczym. W 2003 i 2004 udało mu się przyciągnąć tzw. tanie linie lotnicze. Dzięki temu liczba obsługiwanych połączeń zagranicznych znacząco wzrosła. Liczba pasażerów w 2003 wyniosła 257 tys.; w 2004: blisko 0,58 mln; w 2005: 1,08 mln; w 2006 ponad 1,4 mln. Natomiast w 2007 liczba pasażerów wzrosła do 1 980 358. Po warszawskim Okęciu, Pyrzowice mają największą ilość połączeń czarterowych.

Lotnisko w Pyrzowicach posiada dwa terminale pasażerskie o łącznej powierzchni 21300 m2 i przepustowości ponad 3,6 mln pasażerów rocznie (przepustowość godzinowa: 1170 pasażerów). Otwarcie części ogólnodostępnej i strefy przylotów Terminalu B odbyło się 9 lipca 2007, a strefy odlotów - 30 lipca 2007.

Port lotniczy posiada jeden terminal cargo. Jego powierzchnia wynosi 5378 m2. Głównymi użytkownikami składów są m.in. DHL, Izba Celna w Katowicach, TNT Express i UPS. Pod względem tonażu ładunków przewiezionych ruchem lotniczym rocznie, lotnisko w Pyrzowicach zajmuje drugie miejsce w Polsce po warszawskim Okęciu. Wg statystyk ULC przewieziono 3 290 ton w 2005, 3 243 ton w 2006, 6 113 ton w 2007 i 7 782 ton w 2007.

Planowane jest odbudowanie bocznicy kolejowej z Tarnowskich Gór co umożliwi uruchomienie linii kolejowej łączącej lotnisko z dworcem kolejowym w Katowicach, budowa dodatkowego terminala pasażerskiego (o roboczej nazwie Terminal 3) oraz nowej 3600-metrowej drogi startowej, równoległej do 2800-metrowej aktualnie istniejącej. Po zbudowaniu nowej drogi startowej, stara zostanie przemianowana na drogę kołowania.

Parametry lotniska

Nasze lotnisko obecnie posiada następujące parametrytechniczne

• Najlepsze warunki pogodowe - najwyższa w Polsce lokalizacja pasa startowego (303 m n.p.m.)
• Położenie geograficzne: N 50° 28' 27.31'' E 019° 04' 48.07''
• Droga startowa: długość 2 800 m, szerokość 60 m
• Drogi kołowania: o szerokości 23 m, 28 m, 35 m, 50 m oraz 13 m
• Płyta postojowa Apron 1: o powierzchni 32 000 m kw. - 12 stanowisk w tym 11 dla samolotów klasy C i 1 dla klasy E
• Płyta postojowa Apron 2: o powierzchni 15 300 m kw. - 9 stanowisk w tym 5 dla samolotów General Aviation i 4 dla klasy C
• Płyta postojowa Apron 3: o powierzchni 21 600 m kw. - 9 stanowisk w tym 4 dla samolotów General Aviation i 5 dla klasy C
• Terminal: 21 300 m kw., przepustowość 3,6 mln pasażerów rocznie, 35 stanowisk odprawy pasażerów

Droga startowa wyposażona jest w lotniskowe pomoce nawigacyjne:

• Świetlne: kierunek zasadniczy 27: światła systemu podejścia precyzyjnego kat. I w układzie Calvert'a LIH; kierunek pomocniczy 09: uproszczony świetlny system podejścia LIL
• Radiowe: system ILS radiolatarni kierunku i ścieżki schodzenia na podejściu zasadniczym 27
• System meteorologiczny Vaisala